İçindekiler
Çocuklarda Zamanlama Becerisi ve Mental Timer
Zamanlama Becerisi Nedir?
Bir hareket, iş, görev veya aktivite için gereken süreyi doğru bir şekilde tahmin etme, planlama ve uygun zamanda harekete geçebilme becerisi zamanlama olarak tanımlanır. Zamanlama becerisi, bir uyarıyı algılayıp, o uyarıya uygun ve doğru cevabı, uygun zamanda verebilme yeteneğidir. Bazı çocuklar uyarıyı alır almaz gerekli zihinsel süreçleri işletmeden ani olarak hareket ederler. Bu durum dürtüsellik olarak adlandırılır. Bir grup çocuk ise uyarıyı algılama ve işlemleme süreçlerinde yaşadıkları zorluklar nedeniyle uyarıya uygun cevabı zamanında oluşturamazlar. Bu bilgiler ışığında zamanlama becerisi, dürtüsellikle harekete geç geçme ya da geçememe arasındaki denge olarak da tanımlanabilir. Çocuklar için bu beceri, özellikle dikkat, odaklanma ve konsantrasyon becerilerinin gelişimi, duygu ve davranış kontrolünde oldukça önemlidir.
Çocuklarda Zamanlama Becerisi Çalışmaların Yararları:
Zamanlama becerisi, çocuğun günlük yaşamında aldığı uyarıya zamanda ve uygun reaksiyon verme, görevleri planlama ve organize etme, dikkatini toplama, odaklama, konsantrasyon ve duygularını düzenleme gibi birçok alanda etkilidir.
Zaman algısı, dikkat ve hafıza ile doğrudan ilişkilidir. Dikkat arttıkça zaman algısı ve farkındalığı artar. Aynı şekilde özellikle çocuklarda zaman algısını geliştirmeye yönelik yapılan çalışmalar dikkat, odaklanma ve konsantrasyon becerilerini artırır.
Hareketleri kontrol edebilme ile anda kalabilme ve düşünce, duygu ve davranışları kontrol etme arasında da yakın bir ilişki vardır. Bu nedenle zamanlama becerisini geliştirmeye yönelik çalışmalar aynı zamanda duygu ve davranışların kontrol edilmesi ve düzenlenmesinde de önemli katkılar sağlar.
Mental Timer Nedir?
Mental Timer, zamanlama başta olmak üzere birçok zihinsel becerinin kazanılması ve geliştirilmesine yardımcı olan, yapılandırılmış, psikoeğitim temelli nörogelişimsel bir egzersiz programıdır.
Program, işitsel bir uyaranla eş zamanlı olarak eller, ayaklar, bazen de el ve ayakların birlikte hareket ettirilmesi esasına dayanır. Programda danışandan uyaran olarak verilen sese (metronom) odaklanması ve ses uyarısı ile aynı anda hareket etmesi istenir. Uyaranın sıklığı danışana özel olarak uygulayıcı tarafından seçilir. Seçilen programa göre sesli uyaran hep aynı zaman aralığında (dakikada 40, 55, 70 vuru gibi) gelir. Bu şekilde danışan kendi iç saatine odaklanarak sesle aynı anda hareket etmeye çalışır. Bu odaklanma çocukta sinir sistemi ile kas-iskelet sistemini senkronize eden bir etki oluşturur. Sonuçta beyinde yeni sinaptik bağlantılar ve bilgi iletimi yolları oluşur. Bu durum nöroplastisite (beyin esnekliği) olarak adlandırılır.
Mental Timer’ın bilimsel altyapısı “Dinamik Sistemler” teorisi üzerine kurulmuştur. Bu teoriye göre anlamlı veya amaçlı eylemler bireyin yeni koşullara uyum sağlama ve içsel sistemlerini yeniden düzenleme becerisini artırır. Mental Timer uygulamasında danışan kendi içsel sistemlerini organize edebilme becerisi kazanıncaya kadar egzersizler tekrarlanır. Program oyun kurgusunda hazırlanmıştır. Bu özellik, çocukların sıkılmadan ve yüksek uyumla programa devam etmelerine yardımcı olur.
Mental Timer Bir Tedavi Yöntemi midir?
Mental Timer psikoeğitim temelli nörogelişimsel bir egzersiz programıdır. Program tıbbı bir tedavi yöntemi olmadığı gibi herhangi bir tıbbi tedavinin alternatifi de değildir. Uygun bireylerde tedavi ve rehabilitasyon sürecini destekleyici olarak kullanılmaktadır. Mental Timer ilaç veya tıbbı tedavi kapsamında olmadığından herhangi bir yan etkisi yoktur. Program yönerge alıp, uygulayabilen tüm yaş gruplarındaki bireylerde güvenle uygulanabilir.
Mental Timer Sistemi Nasıl Çalışır?
Mental Timer sistemi el ve ayaklara bağlanan ve hareketi algılayan elektronik sistemler ve verileri kayıt ve analiz eden oyun temelli bir yazılımdan oluşur. Mental Timer programı oldukça hassas ölçme ve değerlendirme sistemine sahiptir. Program danışanın hareketlerinin milisaniye (saniyenin binde biri) hassasiyetinde ölçer, kaydeder ve değerlendirir. Bu sayede danışanın gelişimi en hassas biçimde izlenir ve raporlanır.
Mental Timer Nasıl Etki Eder?
Beynin düşünme, duygu, işlemleme, dikkat gibi bilişsel işlevleri ile hareket arasında yakın bir ilişki vardır. Mental Timer, temelde beyin ve beden arasındaki bu ilişkiyi güçlendirir. Program en fazla beyincik ve bazal gangliyon adı verilen beyin bölgelerini uyarır. Bu bölgeler motor fonksiyonlarla birlikte düşünme ve davranışı da etkiler. Mental Timer aracılığı beden ve beyin arasındaki ritim ve eş zamanlılığın artırılması; dil, konuşma, okuma-yazma, dinleme, dikkat, duygu ve davranışların kontrolünü olumlu yönde etkiler.
Mental Timer Programı Nasıl Uygulanır?
Mental Timer programı 15 seanstan oluşur. Zamanlama ve sıralama becerisini geliştiren egzersizler uygulayıcı tarafından belirli sıklıktaki vuruş sesi (metronom) ve görsel ipucuyla danışana verilir. Danışandan ritmik gelen sesli uyaranla eş zamanlı olarak el, ayak veya her ikisini de kullanarak belirli hareketleri yapması istenir.
Uygulayıcı, sesli uyaranın sıklığını, yapılacak hareketlerin sıra ve düzeyini, danışanın gelişim düzeyi ve ihtiyaçlarına göre ayarlar. Yine uygulayıcı standart bir seans süresi yerine esnek zaman uygulaması yapılabilir. Program oyunlaştırma yoluyla özellikle çocuklar için eğlenceli hale getirilmiştir. Oyun ve egzersiz programları da yine danışanın ihtiyaç ve tercihlerine göre şekillendirilebilir. Programın esnek yapısı hem uygulayıcı hem de danışan için önemli kolaylıklar sağlar.
Mental Timer Kimlere ve Hangi Durumlarda Uygulanır?
Nörogelişimsel bir program olan Mental Timer’ın uygulama alanı oldukça geniştir. Program yönerge alıp, uygulayabilen tüm yaş gruplarındaki bireylerde güvenle uygulanabilir. En sık kullanım alanları:
- Dikkat eksikliği
- Hiperaktivite
- Dürtü Kontrolü
- Öğrenme Güçlükleri
- Disleksi
- Otizm
- İnce Motor Becerileri Zayıflığı
- Gecikmiş Konuşma
- Planlama ve Organize Olma Becerilerinde Zayıflık
- Demans ve Alzehimer
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
- Duyusal İşlemleme Problemleri
- Zayıf Tepki Hızı
- Denge Koordinasyon Problemleri
- Serebral Palsi
- Akademik Performans Düşüklüğü
- Odaklanma Problemleri
- Özgüven Problemleri
- Sosyalleşme Problemleri
Yukarıda sayılan durumlar dışında Mental Timer yetişkinler için de oldukça etkili uygulamalar sunmaktadır. Yetişkinlerde hafıza problemleri, inme (felç) geçirmiş hastaların tedavi sürecinde, Alzehimer ve demans riski olan orta yaş üzeri bireylerde, fiziksel denge kaybı yaşayanlarda da başarılı şekilde kullanılabilir.
